Sugeng Rawuh wonten Blog "Jeng Ais" blog dwija basa jawa .
Ingkang wiwitan badhe kula aturaken babagan unggah-ungguhing basa jawa.
Ingkang wiwitan badhe kula aturaken babagan unggah-ungguhing basa jawa.
Undha-usuking
basa yaiku tataraning basa Jawa manut penganggone, wondene unggah-ungguhing
basa iku panataning basa miturut lungguhing tatakrama (tatakrama anggone
nggunakake basa Jawa). Tujuwan nggunaake unggah-ungguh basa yaiku kanggo
ngajeni awake dhewe lan ngajeni wong-wong sing pancen kudu diajeni. Sejatine
unggah-ungguh basa Jawa iku yen disinaoni kanthi njlimet akeh banget perangane,
ing jaman biyen perangane kayata:
1. Ngoko:
a. Ngoko Lugu
b.
Ngoko Alus: Antya basa, Basa antya
2. Madya
a. Madya ngoko
b. Madyantara
c.
Madyakrama
3. Krama
a. Mudha karma
b. Kramantara
c. Wredha krama
d. Krama desa
e.
Krama inggil
4. Kedhaton
Amarga saka owah
gingsiring jaman lan kanggo nggampangake para siswa anggone nyinaoni basa Jawa,
ing jaman saiki undha-usuking basa Jawa iku kaperang dadi 2 (loro),
yaiku:
1. Ngoko: a. Ngoko lugu
b. Ngoko alus
2. Krama: a. Krama lugu
b. Krama alus (inggil)
1. Ngoko Lugu
Basane ngoko kabeh, ora dicampuri tetembungan krama.
Penganggone
yaiku:
1.
Kanca padha kanca sing wis akrab.
2.
Wong sing drajate luwih dhuwur marang wong sing drajade
luwih
endhek.
endhek.
3.
Kanggo situwasi resmi sing pancen perlu ngoko (umpamane
tulisan
ing majalah utawa buku).
ing majalah utawa buku).
Tuladhane:
a.
Dhuwite mau digawa apa durung ya karo mas Budi?
b.
Kowe iku yen diwenehi apa-apa kok mesthi ora gelem, piye ta?
c.
Aku arep lunga menyang pasar.
2. Ngoko Alus
- Basane
ngoko dicampuri krama inggil.
- Basa
krama sing digunakake kanggo aweh pakurmatan marang
mitra wicara.
mitra wicara.
- Tembung
sing perlu dikramake yaiku wonge, panindake lan barang
kaduwekane.
kaduwekane.
Penganggone
yaiku:
1.
Kanca raket nanging padha ngajeni (umpamane wong pangkat
marang wong pangkat).
marang wong pangkat).
2. Wong tuwa utawa sing luwih duwur drajade marang wong enom,
nanging wis akrab banget.
nanging wis akrab banget.
3.
Yen lagi ngrembug wong liya sing diajeni banget.
4.
Wong wadon marang bojone (yen nggunakake basa ngoko).
5.
Tulisan ing majalah kanggo ngajeni wong sing maca.
Tuladhane:
a.
Dhuwite mau wis diasta apa durung ta, mas Budi?
b.
Panjenengan mau arep diparingi kok ora kersa,
genahe ta?
c.
Eyangku isih durung bisa kondur saiki jalaran isih tindak
pasar.
d.
Panjenengan kok ora dhahar dhisik ta Pak, saiki wis
jam pitu lo!
e.
Matur nuwun marang sapa wae sing wis kersa paring panyaruwe.
3. Krama Lugu
- Basane
awujud krama lugu, ora dicampuri krama inggil apadene ngoko.
- Basa iki
watake ngajeni marang sing diajak guneman nanging kurang
alus.
alus.
-
Ater-ater lan panambang kudu dikramakake.
Penganggone
yaiku:
1.
Wong sing sadrajad nanging padha dene ngajeni.
2.
Wong biasa sing durung nate tepung utawa durung akrab.
3. Ing swasana resmi (upamane lagi macakake rantaman adicara).
Tuladhane:
a.
Sampeyan wau sampun mbeta napa kemawon?
b. Sampeyan
malah sampun angsal, sinten ingkang nyukani?
c.
Acara salajengipun inggih punika donga pamuji.
4. Krama Alus
- Basane luwih alus lan ngajeni
banget, wujude basa krama kacampuran
krama inggil.
krama inggil.
- Tembung sing
perlu dikramakake, yaiku: wonge, panindake lan barang
kaduwekane.
kaduwekane.
- Awake dhewe ora
kena dikramakake inggil.
Penganggone
yaiku:
1. Wong
sadrajad utawa padha pangkate, kang padha ngajen-ingajeni
banget ing antarane siji lan sijine.
2. Marang
wong sing luwih dhuwur drajade (anak marang wong tuwa,
murid marang guru, abdi marang bendarane lan sapanunggalane).
3. Wong
luhur kang durung nate tepung lan durung akrab.
Tuladhane:
a.
Pak, panjenengan mangke menapa tamtu tindak dhateng kantor?
b.
Bilih wonten dhanganing penggalih panjenengan kula aturi rawuh!
c.
Panjenengan ta ingkang asma Pak Karto punika?
Kanggo luwih gampang mbeda-bedakake
ing antarane tataran undha-ushuking basa mau, coba gatekna katrangan ing ngisor
iki:
Ngoko
Lugu
|
Ngoko
Alus
|
Krama
Lugu
|
Krama
Alus
|
Aku arep
lunga menyang omahmu.
|
Aku arep
lunga menyang dalem panjengan.
|
Kula
badhe kesah dhateng griya sampeyan.
|
Kula
badhe kesah dhateng dalem panjenengan
|
Undha-usuking
basa yaiku tataraning basa Jawa manut penganggone, wondene unggah-ungguhing
basa iku panataning basa miturut lungguhing tatakrama (tatakrama anggone
nggunakake basa Jawa). Tujuwan nggunaake unggah-ungguh basa yaiku kanggo
ngajeni awake dhewe lan ngajeni wong-wong sing pancen kudu diajeni. Sejatine
unggah-ungguh basa Jawa iku yen disinaoni kanthi njlimet akeh banget perangane,
ing jaman biyen perangane kayata:
1. Ngoko:
a. Ngoko Lugu
b.
Ngoko Alus: Antya basa, Basa antya
2. Madya
a. Madya ngoko
b. Madyantara
c.
Madyakrama
3. Krama
a. Mudha karma
b. Kramantara
c. Wredha krama
d. Krama desa
e.
Krama inggil
4. Kedhaton
Amarga saka owah
gingsiring jaman lan kanggo nggampangake para siswa anggone nyinaoni basa Jawa,
ing jaman saiki undha-usuking basa Jawa iku kaperang dadi 2 (loro), yaiku:
1. Ngoko: a. Ngoko lugu
b. Ngoko alus
2. Krama: a. Krama lugu
b. Krama alus (inggil)
1. Ngoko Lugu
Basane ngoko kabeh, ora dicampuri tetembungan krama.
Penganggone
yaiku:
1.
Kanca padha kanca sing wis akrab.
2.
Wong sing drajate luwih dhuwur marang wong sing drajade
luwih
endhek.
endhek.
3.
Kanggo situwasi resmi sing pancen perlu ngoko (umpamane
tulisan
ing majalah utawa buku).
ing majalah utawa buku).
Tuladhane:
a.
Dhuwite mau digawa apa durung ya karo mas Budi?
b.
Kowe iku yen diwenehi apa-apa kok mesthi ora gelem, piye ta?
c.
Aku arep lunga menyang pasar.
2. Ngoko Alus
- Basane
ngoko dicampuri krama inggil.
- Basa krama
sing digunakake kanggo aweh pakurmatan marang
mitra wicara.
mitra wicara.
- Tembung
sing perlu dikramake yaiku wonge, panindake lan barang
kaduwekane.
kaduwekane.
Penganggone
yaiku:
1.
Kanca raket nanging padha ngajeni (umpamane wong pangkat
marang wong pangkat).
marang wong pangkat).
2. Wong tuwa utawa sing luwih duwur drajade marang wong enom,
nanging wis akrab banget.
nanging wis akrab banget.
3.
Yen lagi ngrembug wong liya sing diajeni banget.
4.
Wong wadon marang bojone (yen nggunakake basa ngoko).
5.
Tulisan ing majalah kanggo ngajeni wong sing maca.
Tuladhane:
a.
Dhuwite mau wis diasta apa durung ta, mas Budi?
b.
Panjenengan mau arep diparingi kok ora kersa,
genahe ta?
c.
Eyangku isih durung bisa kondur saiki jalaran isih tindak
pasar.
d.
Panjenengan kok ora dhahar dhisik ta Pak, saiki wis
jam pitu lo!
e.
Matur nuwun marang sapa wae sing wis kersa paring panyaruwe.
3. Krama Lugu
- Basane
awujud krama lugu, ora dicampuri krama inggil apadene ngoko.
- Basa iki
watake ngajeni marang sing diajak guneman nanging kurang
alus.
alus.
-
Ater-ater lan panambang kudu dikramakake.
Penganggone
yaiku:
1.
Wong sing sadrajad nanging padha dene ngajeni.
2.
Wong biasa sing durung nate tepung utawa durung akrab.
3. Ing swasana resmi (upamane lagi macakake rantaman adicara).
Tuladhane:
a.
Sampeyan wau sampun mbeta napa kemawon?
b. Sampeyan
malah sampun angsal, sinten ingkang nyukani?
c.
Acara salajengipun inggih punika donga pamuji.
4. Krama Alus
- Basane luwih alus lan ngajeni
banget, wujude basa krama kacampuran
krama inggil.
krama inggil.
- Tembung sing
perlu dikramakake, yaiku: wonge, panindake lan barang
kaduwekane.
kaduwekane.
- Awake dhewe ora
kena dikramakake inggil.
Penganggone
yaiku:
1. Wong
sadrajad utawa padha pangkate, kang padha ngajen-ingajeni
banget ing antarane siji lan sijine.
2. Marang
wong sing luwih dhuwur drajade (anak marang wong tuwa,
murid marang guru, abdi marang bendarane lan sapanunggalane).
3. Wong
luhur kang durung nate tepung lan durung akrab.
Tuladhane:
a.
Pak, panjenengan mangke menapa tamtu tindak dhateng kantor?
b.
Bilih wonten dhanganing penggalih panjenengan kula aturi rawuh!
c.
Panjenengan ta ingkang asma Pak Karto punika?
Kanggo luwih gampang mbeda-bedakake
ing antarane tataran undha-ushuking basa mau, coba gatekna katrangan ing ngisor
iki:
Ngoko
Lugu
|
Ngoko
Alus
|
Krama
Lugu
|
Krama
Alus
|
Aku arep
lunga menyang omahmu.
|
Aku arep
lunga menyang dalem panjengan.
|
Kula
badhe kesah dhateng griya sampeyan.
|
Kula
badhe kesah dhateng dalem panjenengan
|